Na kanwie wykładni art. 165 § 2 k.p.c. pojawił się problem, czy oddanie apelacji w polskiej placówce pocztowej operatora pocztowego innego niż Poczta Polska, niebędącego w rozumieniu prawa pocztowego operatorem wyznaczonym, jest także równoznaczne z wniesieniem jej do sądu… Okazuje się, że tak, choć orzecznictwo Sądu Najwyższego nie było w tej kwestii zawsze takie oczywiste.
Aby zapoznać się problematyką, prześledzmy przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.) i ustawy Prawo o postępowaniu przed sąsami administracyjnymi (p.p.s.a.), jak również dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Kwestię oddania pisma procesowego w polskiej placówce operatora wyznaczonego, które jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu, reguluje nie tylko k.p.c., który w art 165 § 2 stanowi, że oddanie pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (…) jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu. Takie samo unormowanie tej kwestii zawiera także art. 83 § 3 p.p.s.a. Odmiennie omawianą kwestię ustawodawca uregulował natomiast w art. 124 k.p.k., który stanowi, że termin jest zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej.
Przepis art. 124 k.p.k otrzymał przytoczone brzmienie na skutek nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 27 września 2013 r., która weszła w życie z dniem 9 listopada 2013 r. Do tego czasu w omawianej kwestii zawierał on takie samo unormowanie, jak w przepisach art. 165 § 2 k.p.c. i art. 83 § 3 p.p.s.a. W uzasadnieniu ustawy nowelizującej wskazano, że proponowana zmiana jest podyktowana przekonaniem, że obecnie nie ma uzasadnienia utrzymywanie monopolu operatora publicznego, tj. Poczty Polskiej SA, na poświadczenie terminu nadania w placówce pocztowej pisma procesowego, gdy wymaga tego zachowanie terminu (druk Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej nr 870, VII kadencji).
Regulacje prawne normujące, z jednej strony w postępowaniu cywilnym i sądowoadmistracyjnym, a z drugiej – w postępowaniu karnym, odmiennie tę samą kwestię spotkały się z krytyczną oceną w piśmiennictwie. Nawiązując do uzasadnienia ustawy nowelizującej, wskazywano na potrzebę ich ujednolicenia. Podkreślano też, że zawarte w art. 165 § 2 i art. 83 § 3 p.p.s.a. unormowania dotyczące omawianej kwestii budzą wątpliwości ze względu na konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawnego, zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadę równości.
W najnowszym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, odwołującym się do wykładni prokonstytucyjnej, funkcjonalnej i systemowej art. 83 § 3 p.p.s.a., przyjmuję się – i jak wskazuje Sąd Najwyższy, stanowisko to może być obecnie uznane za dominujące – że oddanie pisma w polskiej placówce pocztowej operatora pocztowego innego niż Poczta Polska jest także równoznaczne z wniesieniem go do sądu (I OZ 278/13, II OSK 2547/14, II FZ 1951/14, I OZ 343/15, II OZ 633/15).
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 23 października 2015 r., sygn. akt V CZ 40/15 podzielił dominujące w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowisko, że oddanie pisma w polskiej placówce operatora innego niż Poczta Polska jest także równoznaczne z wniesieniem go do sądu, będące rezultatem wykładni normy prawnej brzmiącej tak samo, jak zawarta w art. 165 § 2 k.p.c.
Zgodnie z uzasadnieniem powyższego postanowienia ważkich argumentów na rzecz tego stanowiska dostarcza również wykładnia prounijna, uwzględniająca art. 7 ust. 1 dyrektywy 97/67/WE w brzmieniu nadanym dyrektywą 2008/6/WE, który stanowi, że państwa członkowskie nie udzielają ani nie utrzymują w mocy wyłącznych lub szczególnych praw w zakresie ustanawiania i świadczenia usług pocztowych. Argumentów wspierających przyjętą wykładnię art. 165 § 2 dostarcza także art. 124 k.p.k. i wskazane w ustawie nowelizującej uzasadnienie proponowanej zmiany tego przepisu, który przed nowelizacją w omawianej kwestii miał takie brzmienie, jak obecnie art. 165 § 1 k.p.c. i 83 § 3 p.p.a.s.