To chyba najważniejsza część niniejszej serii związanej z uprawianiem żeglarstwa, bo nie ma nic bardziej istotnego niż bezpieczeństwo. I niezależnie jak bardzo precyzyjnie ustawodawca będzie określał czy to wyposażenie obowiązkowe jachtu morskiego, czy też zasady dotyczące charakterystyki i wytrzymałości samych jachtów, najważniejszy jest zdrowy rozsądek i racjonalne podejście do naszego bezpieczeństwa. Kierujmy się zasadą lepiej więcej niż mniej – no i oczywiście aby sprzęt ratowniczy nigdy się nie przydał.
Sprawy bezpieczeństwa morskiego w zakresie budowy statku, jego stałych urządzeń i wyposażenia, inspekcji statku, kwalifikacji i składu załogi statku, bezpiecznego uprawiania żeglugi morskiej oraz ratowania życia na morzu reguluje ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz.U.2018.181), a jej przepisy stosuje się do statków morskich o polskiej przynależności. Do statków żeglugi śródlądowej uprawiających żeglugę na wodach morskich przepisy ustawy stosuje się w zakresie w niej określonym, o czym później.
Ustawa precyzyjnie określa czym jest jacht morski, przez który rozumie jacht rekreacyjny lub jacht komercyjny, przeznaczony lub używany do celów sportowych lub rekreacyjnych na wodach morskich. Jachtem rekreacyjnym jest statek przeznaczony lub używany wyłącznie do uprawiania sportu lub rekreacji, inny niż jacht komercyjny. Ten ostatni jest przeznaczony do celów sportowych lub rekreacyjnych, używany do przewozu nie więcej niż 12 pasażerów w ramach prowadzenia działalności polegającej na: odpłatnym przewozie osób, odpłatnym wykonywaniu rejsów szkoleniowych, odpłatnym udostępnianiu statku w celach połowu organizmów morskich. Jachtem śródlądowym jest natomiast statek żeglugi śródlądowej o napędzie żaglowym lub mechanicznym przeznaczony lub używany wyłącznie do uprawiania sportu lub rekreacji, w rozumieniu przepisów ustawy o żegludze śródlądowej.
Statek może być używany w żegludze morskiej, jeżeli odpowiada wymaganiom bezpieczeństwa w zakresie jego budowy, stałych urządzeń i wyposażenia.
Statek powinien być wyposażony w urządzenie Systemu Automatycznej Identyfikacji (AIS), spełniające wymagania określone w rozdziale V Konwencji SOLAS. Obowiązek ten nie dotyczy jednak jachtów morskich o długości do 24 m, które nie są obowiązane ani do posiadania, ani do utrzymywania stale włączonego urządzenia AIS. Nie trzeba jednak dodawać, iż używanie takiego urządzenia zdecydowanie zwiększa nasze bezpieczeństwo.
W celu zapewnienia spełniania przez statek o polskiej przynależności wymagań bezpieczeństwa w zakresie jego budowy, stałych urządzeń i wyposażenia oraz wymagań Kodeksu ISM, statek podlega inspekcji państwa bandery przeprowadzanej przez organy inspekcyjne w zakresie, terminach i trybie określonych w ustawie. Obowiązek inspekcyjny nie dotyczy jednak jachtów rekreacyjnych o długości mniejszej niż 15 m (49,3 st.), które dobrowolnie nie zostały poddane inspekcji, a także jachtów regatowych rozumianych jako jachty morskie przeznaczone wyłącznie do regat i zawodów sportowych, posiadające klasę regatową i ważny certyfikat wydany przez polski związek sportowy, uczestniczących w treningach lub regatach na wodach morskich, na akwenach znajdujących się pod stałą obserwacją i osłoną ratowniczą.
Jako, że w niniejszej publikacji zwracamy wagę na jachty o długości do 24 m (zwolnienie obejmuje jachty do 15 m), należy wyjaśnić, iż w ramach inspekcji państwa bandery statek o polskiej przynależności podlega inspekcji: wstępnej w celu uzyskania po raz pierwszy certyfikatu wymaganego dla danego statku; rocznej i pośredniej w celu potwierdzenia ważności certyfikatu; odnowieniowej przeprowadzanej w związku z upływem ważności certyfikatu; a także doraźnej przeprowadzanej w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia, że statek został uszkodzony lub że nastąpiła zmiana w jego kadłubie, urządzeniach lub wyposażeniu, jeżeli uszkodzenie lub zmiana mogą wpłynąć na stan bezpieczeństwa statku.
Art. 22a ustawy o bezpieczeństwie morskim nakłada obowiązek posiadania na jachcie morskim używanym do żeglugi morskie opracowanej przez armatora instrukcji bezpieczeństwa jachtu morskiego, której prawidłowość opracowania jest weryfikowana w ramach inspekcji państwa bandery. Instrukcja bezpieczeństwa zawiera informacje dotyczące armatora jachtu, rodzajów prowadzonej działalności i uprawianej żeglugi oraz związanego z nimi ryzyka, systemu monitorowania stanu technicznego jachtu i jego wyposażenia, kwalifikacji załogi i procedur postępowania, pozwalające na wdrożenie i utrzymywanie tego systemu.
Zgodnie z treścią rozporządzenia w sprawie inspekcji jachtów morskich, instrukcji bezpieczeństwa jachtu morskiego i wzoru karty bezpieczeństwa jachtu morskiego – jacht morski zgłoszony do inspekcji powinien być przygotowany do sprawnego i bezpiecznego jej przeprowadzenia. W przypadku jachtu rekreacyjnego używanego z wykorzystaniem instrukcji bezpieczeństwa armator przekazuje tę instrukcję dyrektorowi urzędu morskiego lub upoważnionemu do wykonywania przeglądów technicznych jachtów morskich o długości do 15 m podmiotowi, jednocześnie ze zgłoszeniem jachtu rekreacyjnego do inspekcji. Po przeprowadzeniu inspekcji zakończonej wynikiem pozytywnym dyrektor urzędu morskiego lub upoważniony podmiot w terminie do 7 dni od jej zakończenia wydaje kartę bezpieczeństwa jachtu morskiego lub potwierdza jej ważność.
Statki żeglugi śródlądowej mogą uprawiać żeglugę na wodach morskich po spełnieniu dodatkowych wymagań w zakresie bezpiecznego uprawiania żeglugi, dotyczących w szczególności środków ratunkowych, sprzętu sygnałowego i ochrony przeciwpożarowej, określonych, w drodze zarządzenia, przez dyrektora urzędu morskiego właściwego dla rejonu uprawianej żeglugi.
Jachty morskie mogą uprawiać żeglugę na wodach morskich po spełnieniu wymagań w zakresie bezpiecznego uprawiania żeglugi, dotyczących w szczególności środków ratunkowych, sprzętu sygnałowego, nawigacyjnego i ochrony przeciwpożarowej, urządzeń radiokomunikacyjnych i wyposażenia pokładowego, w zależności od długości jachtu oraz rejonu pływania, ale o tym w następnej części.
Adam Kapczyński, adwokat
Kancelaria Adwokacka w Elblągu
Część piąta cyklu poruszy tematykę wyposażenia jachtu morskiego.