Jako że część pierwsza tego poradnika dotyczyła jachtów śródlądowych, kolejna porcja wiedzy na temat rejestracji jachtów musi dotyczyć jednostek pływających po morzu. Tu bowiem rzecz ma się zgoła inaczej niż na wodach śródlądowych. Nie dość, że zagadnienie to regulują zupełnie inne przepisy to jeszcze wymagania rejestracyjne są zgoła odmienne.
Zajmiemy się zatem tym gdzie, kiedy i jak zarejestrować jacht, którym będziemy żeglować po wodach morskich. I tu w tożsamy sposób jak w części dotyczącej żeglowania po śródlądziu najpierw winniśmy zdefiniować sobie co to takiego są te wody morskie. Definicja ustawowa, a raczej określenie które wody są wodami morskimi czy to wewnętrznymi czy też wodami morza terytorialnego znajduje się w ustawie z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz.U.2017.2205), gdzie w art. 4 i 5 określa się to w sposób dość precyzyjny. Niemniej jednak pamiętamy cały czas o uwagach jakie przedstawiałem w części pierwszej, przy okazji określania czym są śródlądowe drogi wodne, a odnoszące się do dyrektywy 2006/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającej wymagania techniczne dla statków żeglugi śródlądowej.
Ogólnie rzecz biorąc, statek stanowiący polską własność podlega obowiązkowi wpisu do polskiego rejestru okrętowego prowadzonego przez izbę morską właściwą dla portu macierzystego statku. Wyjątki od tej zasady wprowadza ustawa z dnia 18 września 2001 r. Kodeks morski (Dz.U.2016.66), zgodnie z którą statek morski stanowiący polską własność, używany wyłącznie do celów sportowych lub rekreacyjnych, o długości kadłuba do 24 m, podlega obowiązkowi wpisu do polskiego rejestru jachtów prowadzonego przez polski związek sportowy. Wynika z tego, że każdy jacht morski krótszy niż 24 m musimy zarejestrować w polskim związku sportowym, tj. w Polskim Związku Żeglarskim dla jachtów żaglowych oraz Polskim Związku Motorowodnym i Narciarstwa Wodnego dla jednostek motorowych.
W niniejszym artykule skupimy się na jednostkach do 24 m długości, albowiem większe jachty rekreacyjne i sportowe na polskich wodach nadal są rzadkością i uważam, że nie ma potrzeby omawiać ich na kanwie tego opracowania. Gdyby ktoś jednak był tym zainteresowany, zapraszam do Kancelarii, odpowiem na wszystkie pytania.
Wyjaśnijmy jeszcze, że wedle ustawodawcy statkiem morskim jest każde urządzenie pływające przeznaczone lub używane do żeglugi morskiej.
W akcie wykonawczym do ustawy Kodeks morski, tj. w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie polskiego rejestru jachtów (Dz.U.2005.6.43) odnajdujemy szereg szczegółowych informacji gdzie i jak zarejestrować jacht w polskim związku sportowym. Zgodnie z postanowieniami tego aktu normatywnego statek morski, stanowiący polską własność, używany wyłącznie do celów sportowych lub rekreacyjnych, o długości kadłuba do 24 m, zwany dalej „jachtem„, należy zgłosić do polskiego rejestru jachtów przed rozpoczęciem jego eksploatacji. W rejestrze wpisuje się nazwę jachtu proponowaną w zgłoszeniu, jeżeli – po sprawdzeniu w Indeksie nazw statków sportowych – nie została już nadana lub zastrzeżona dla innego jachtu. Numer rejestracyjny jachtu tworzy skrót POL i kolejny numer z rejestru. Po wpisaniu do rejestru jacht otrzymuje certyfikat jachtowy, będący dokumentem rejestracyjnym, który stanowi też dowód polskiej przynależności statku.
Oczywiście rozporządzenie zawiera szereg wymagań i informacji jakie powinno zawierać zgłoszenie do rejestru, ale nie będę o tym pisał szczegółowo, gdyż istnieją stosowne formularze dostępne w PZŻ i PZMiNW, z których wynika jakie dane należy podać. Należy jednak zwrócić uwagę, iż składając wniosek o rejestrację trzeba przedłożyć w szczególności: dokumenty stwierdzające poprzednie nazwy jachtu – jeżeli zostały nadane; dokument stwierdzający przydzielenie sygnału wywoławczego – jeżeli został nadany; wystawiony przez rzeczoznawcę dokument potwierdzający wymiary jachtu, zawierający co najmniej długość i szerokość jachtu, a dla jachtów żaglowych – również powierzchnię ożaglowania, lub świadectwo pomiarowe – jeżeli jacht został pomierzony; uwierzytelniony odpis dokumentu stwierdzającego nabycie własności lub współwłasności jachtu, a dla jachtu budowanego systemem gospodarczym – pisemne oświadczenie budowniczego; dowód wykreślenia jachtu z rejestru – jeżeli jacht był wpisany do rejestru okrętowego, rejestru za granicą lub zarejestrowany w urzędzie morskim; oryginał świadectwa bandery – jeżeli zostało wystawione.
Wynika z tego, iż jedyną czynnością, poza zgromadzeniem samych dokumentów, niezbędną do złożenia zgłoszenia jest zlecenie rzeczoznawcy zmierzenie jachtu i wystawienie stosownego dokumentu potwierdzającego jego wymiary. Co ciekawe, żaden przepis nie określa jaki ten rzeczoznawca ma być, a konkretnie jakiej dziedziny czy specjalności. Na podstawie obecnych przepisów nie wiadomo bowiem kogo, z jakimi uprawnieniami, rozumieć pod pojęciem rzeczoznawca. Jest tu zatem pole do daleko posuniętej kreatywności, i to zarówno właścicieli jachtów, jak i osób w polskim związku sportowym odpowiedzialnych za rozpatrywanie wniosków o rejestrację jachtów. Uczulam na to.
Jako ciekawostkę przytoczę, iż ustawodawca wskazuje w Kodeksie morskim, iż statek stanowiący polską własność, który nie podlega obowiązkowi wpisu do rejestru okrętowego lub polskiego rejestru jachtów i nie został wpisany do któregokolwiek z tych rejestrów, rejestruje się w urzędzie morskim właściwym dla swojego portu macierzystego. Obowiązek ten nie dotyczy statków używanych do celów sportowych lub rekreacyjnych, o długości do 5 m, nieuprawiających żeglugi międzynarodowej. Dokument rejestracyjny wydany wówczas przez urząd morski stanowi dowód polskiej przynależności statku niewpisanego do rejestru okrętowego.
Adam Kapczyński, adwokat
Kancelaria Adwokacka w Elblągu
Część czwarta cyklu poruszy tematykę bezpieczeństwa morskiego.