W co powinien być wyposażony jacht morski? Ciekawe pytanie, ale ogólnie rzecz biorąc każdy z nas powinien sobie sam na nie odpowiedzieć. Co innego gdy zapytamy o to w co powinien być wyposażony pod względem bezpieczeństwa żeglugi. Tu z pomocą przychodzi po pierwsze zdrowy rozsądek, po wtóre ustawodawca, który dokładnie zaplanował co w minimalnym zakresie powinno znaleźć się na jachcie morskim. W rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 28 lutego 2012 r. w sprawie bezpiecznego uprawiania żeglugi przez jachty morskie (Dz.U.2016.1557) określono dwie grupy jachtów do i powyżej 24 metrów. My skupiamy się według naszych początkowych założeń na tych poniżej 24 metrów długości. Zaznaczam, iż zgodnie z przepisami lista wyposażenia zaprezentowana poniżej nie jest obowiązkowa dla jachtów rekreacyjnych o długości do 15 m, które dobrowolnie nie poddały się inspekcji (o inspekcji była mowa w poprzedniej części).
Ogólnie rzecz biorąc w celu zapewnienia bezpieczeństwa żeglugi kapitan jachtu powinien planować podróż z uwzględnieniem doświadczenia i kwalifikacji załogi, prognoz pogody, możliwych do przewidzenia niebezpieczeństw nawigacyjnych oraz innych czynników, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo podróży. Pięknie napisane, ale w skrócie rzecz ujmując żeglować trzeba bezpiecznie i z rozwagą.
Przed rozpoczęciem żeglugi należy sprawdzić stan techniczny jachtu i jego wyposażenia, w tym środków ratunkowych i środków służących do wzywania pomocy, po czym zaznajomić członków załogi i pasażerów ze sposobami wzywania pomocy i podstawowymi procedurami alarmowymi w przypadku zagrożenia na jachcie, w tym w przypadku wypadnięcia człowieka za burtę, pożaru, przecieku lub konieczności opuszczenia jachtu, oraz przeszkolić członków załogi i pasażerów w posługiwaniu się środkami ratunkowymi i środkami bezpieczeństwa, w które jacht jest wyposażony. Podczas żeglugi należy zapewnić prowadzenie ciągłej obserwacji akwenu, warunków hydrologiczno-meteorologicznych i nawigacyjnych. Ponadto zapewnić noszenie indywidualnych urządzeń wypornościowych przez przebywające na pokładzie jachtu osoby nieumiejące pływać, a także zapewnić noszenie indywidualnych urządzeń wypornościowych lub pasów bezpieczeństwa w nocy i w trudnych warunkach atmosferycznych. Co do bezpieczeństwa żeglugi, zdaniem ustawodawcy, należy przedsięwziąć wszelkie środki wynikające z zasad dobrej praktyki morskiej – tj. z doświadczenia i zdrowego rozsądku.
Na jachcie morskim powinien zostać opracowany rozkład alarmowy stosownie do ilości osób, środków ratunkowych i urządzeń ratunkowych oraz przeciwpożarowych, określający sygnały alarmowe, ich charakterystykę oraz sposób postępowania i zadania członków załogi na wypadek alarmu. Rozkład alarmowy powinien być sporządzony w języku polskim, a jeżeli jacht uprawia żeglugę międzynarodową – również w języku angielskim. Na jachtach, na których liczba członków załogi wynosi mniej niż 5 osób, rozkład alarmowy może być zastąpiony określonymi przez armatora zasadami postępowania członków załogi w sytuacjach zagrożenia oraz niezbędnymi ćwiczeniami w tym zakresie.
Wyposażenie jachtu morskiego w środki ratunkowe, sprzęt sygnałowy, nawigacyjny i ochrony przeciwpożarowej, urządzenia radiokomunikacyjne i wyposażenie pokładowe, w zależności od długości jachtu oraz rejonu pływania, określa § 12 rozporządzenia:
- Środki ratunkowe:
Jacht w Rejonie 3 i 4 (żegludze pełnomorskiej i oceanicznej) powinien posiadać:
- a) pneumatyczne tratwy ratunkowe mogące pomieścić wszystkie osoby znajdujące się na jachcie,
- b) dwa koła ratunkowe, w tym jedno zaopatrzone w pławkę świetlną i tyczkę z flagą oraz drugie w linkę ratunkową; jacht o długości co najmniej 15 m, w żegludze oceanicznej, powinien posiadać 4 koła,
- c) pasy/kamizelki ratunkowe dla każdej z osób znajdujących się na jachcie.
Jacht w Rejonie T, 1 i 2 (żegludze na akwenach treningowych, osłoniętej i przybrzeżnej) powinien posiadać:
- a) dwa koła ratunkowe, w tym jedno zaopatrzone w pławkę świetlną i tyczkę z flagą oraz drugie w linkę ratunkową,
- b) pasy/kamizelki ratunkowe dla każdej z osób znajdujących się na jachcie,
- c) pneumatyczne tratwy ratunkowe, mogące pomieścić wszystkie osoby znajdujące się na jachcie.
Każdy jacht w Rejonie 1, 2, 3 i 4 (żegludze osłoniętej, przybrzeżnej, pełnomorskiej i oceanicznej) powinien posiadać pasy bezpieczeństwa dla wszystkich osób na jachcie, a jacht w Rejonie T (żegludze na akwenach treningowych) powinien posiadać minimum pasy bezpieczeństwa dla co najmniej połowy osób na jachcie. Jeżeli kamizelki ratunkowe są wyposażone w uprząż spełniającą funkcję pasa bezpieczeństwa – dodatkowych pasów bezpieczeństwa nie wymaga się.
Jacht w Rejonie 3 i 4 (żegludze pełnomorskiej i oceanicznej) powinien posiadać:
- a) 12 rakiet spadochronowych czerwonych,
- b) 1 pławkę dymną pomarańczową;
Jacht w Rejonie 2 (żegludze przybrzeżnej) powinien posiadać:
- a) 6 rakiet spadochronowych czerwonych,
- b) 1 pławkę dymną pomarańczową;
Jacht w Rejonie T (żegludze na akwenach treningowych) w porze nocnej oraz Rejonie 1 (żegludze osłoniętej) powinien posiadać:
- a) 3 rakiety spadochronowe czerwone,
- b) 1 pławkę dymną koloru pomarańczowego.
W przypadku tratw umieszczonych w sztywnym pojemniku na pokładzie otwartym, zaleca się mocowanie z użyciem zwalniaka hydrostatycznego. Zwalniaki hydrostatyczne muszą posiadać aktualny atest. Tratwy muszą być certyfikowane i posiadać aktualny atest. Tratwy ratunkowe w Rejonie T i 1 (żegludze na akwenach treningowych i osłoniętej) są wyposażeniem zalecanym. Pasy ratunkowe oraz kamizelki ratunkowe jachtów w żegludze całodobowej muszą być wyposażone w lampki. Odpowiednie pasy/kamizelki ratunkowe muszą być zapewnione dla każdej osoby o wadze poniżej 32 kg, znajdującej się na jachcie. Pneumatyczne kamizelki ratunkowe muszą uruchamiać się w sposób automatyczny po wpadnięciu do wody. W przypadku kamizelek pneumatycznych wymaga się 10% zapasu (lub zapasowych naboi) w stosunku do liczby osób znajdujących się na jachcie, ale nie mniej niż 1.
- Sprzęt sygnałowy:
Jacht powinien posiadać latarnię, znaki dzienne, sprzęt sygnałowy, zgodny z wymaganiami Konwencji o zapobieganiu zderzeniom. Jachty uprawiające żeglugę pod nadzorem zwolnione są z obowiązku noszenia sprzętu sygnałowego.
III. Sprzęt nawigacyjny:
Kompas magnetyczny.
Kompas magnetyczny zapasowy lub kompas namiarowy.
Barometr – aneroid.
Lornetka.
Wyposażenie do pomiaru głębokości.
Sekundomierz.
Sekstant.
Chronometr lub zegar.
Zestaw do pracy na mapach.
Mapy morskie lub żeglarskie.
Locje morskie.
Spis świateł.
Kompas powinien posiadać uznanie lub zaświadczenie (atest) z jego badania wystawiony przez uznaną stację atestacji. Mapy morskie i żeglarskie oraz publikacje nawigacyjne i przepisy portowe – na zamierzoną trasę rejsu edycje muszą być aktualne i poprawione. Wymagania te mogą wypełnić wektorowe mapy elektroniczne, pod warunkiem posiadania na jachcie wersji papierowej map lub zdublowania systemu. Spis świateł jest wymagany na jachcie uprawiającym żeglugę całodobową. Tablice pływów wymagane dla rejsów w rejonach pływowych.
- Urządzenia radiokomunikacyjne:
Jacht w Rejonie 4 (żegludze oceanicznej) powinien być wyposażony co najmniej w:
- a) stacjonarny radiotelefon VHF z DSC,
- b) statkowy terminal satelitarny lub radiotelefon MF/HF (średnio-, krótkofalowy) z systemem DSC, lub satelitarny telefon komórkowy z dostępem do numeru alarmowego centrum ratownictwa morskiego,
- c) radiopławę awaryjną (EPIRB) 406 MHz,
- d) urządzenie do odbioru prognoz pogody oraz ostrzeżeń,
- e) ratowniczy transponder radarowy (SART) lub ratowniczy transponder AIS (AIS SART).
Jacht w Rejonie 3 (żegludze pełnomorskiej) powinien być wyposażony co najmniej w:
- a) stacjonarny radiotelefon VHF z DSC,
- b) radiopławę awaryjną (EPIRB) 406 MHz,
- c) urządzenie do odbioru prognoz pogody oraz ostrzeżeń;
Jacht w Rejonie 2 i 1 (żegludze przybrzeżnej i osłoniętej) powinien być wyposażony co najmniej w radiotelefon VHF;
Każdy jacht powinien posiadać możliwość odbioru morskich informacji bezpieczeństwa i prognoz pogody. W pobliżu zainstalowanych urządzeń, zwłaszcza służących do alarmowania, należy umieścić procedury postępowania w sytuacjach zagrożenia. Radiopława awaryjna (EPIRB) powinna być zarejestrowana i wpisana do ewidencji pokładowych i osobistych nadajników sygnału niebezpieczeństwa.
- Sprzęt ochrony przeciwpożarowej:
Każdy sprzęt gaśniczy powinien być łatwo dostępny i oznakowany odpowiednim symbolem ISO oraz poddawany okresowym badaniom. Jacht należy wyposażyć w instrukcję dla kapitana i użytkownika, w której powinny być zawarte następujące informacje: sprzęt ochrony przeciwpożarowej, czynności obsługowe związane ze sprzętem ochrony przeciwpożarowej, dodatkowe uwagi ostrzegawcze dla użytkownika jachtu. Obowiązek wyposażenia w sprzęt ochrony przeciwpożarowej nie dotyczy jachtów bez silnika, nieposiadających instalacji elektrycznej i niewyposażonych w kuchenkę.
- Wyposażenie pokładowe:
Jacht musi być wyposażony co najmniej w:
- a) osprzęt kotwiczny z łańcuchem lub liną, stosownie do wielkości jachtu,
- b) osprzęt cumowniczy stosowny do wielkości jachtu,
- c) zestaw narzędzi i części zapasowych niezbędnych do dokonania prac naprawczych na jednostce, stosowny do wielkości jachtu i rodzaju napędu,
- d) apteczkę,
- e) nożyce do cięcia olinowania w przypadku jachtów żaglowych o długości co najmniej 12 m.
Zaleca się, aby wyposażenie apteczki było zgodne z wymogami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 10 grudnia 2015 r. w sprawie apteczek okrętowych i apteczek medycznych oraz wzoru karty zdrowia dla marynarza na statku morskim (Dz.U.2015.2106).
Adam Kapczyński, adwokat
Kancelaria Adwokacka w Elblągu