Praktyka Kancelarii pokazuje, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych często wykorzystuje niewiedzę naszych Klientów i próbuje pozbawić ich prawa do zasiłku chorobowego orzekając jednocześnie o obowiązku jego zwrotu. Jako powód podawane jest zazwyczaj „wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem”.Niemniej jednak, jak pokazuje nasze doświadczenie, nie każdy przejaw aktywności osoby przebywającej na zwolnieniu lekarskim powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016r., poz. 372 ze zm.) ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Jednakże, o ile jeśli chodzi o wykonywanie pracy zarobkowej podczas niezdolności do pracy, orzecznictwo sądowe jest utrwalone i jednolite, o tyle w zakresie wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z jego celem nie jest już tak klarownie.
Dlatego zajmiemy się tu drugą z przedstawionych przesłanek utraty prawa do zasiłku chorobowego – i to utraty tego prawa za cały okres trwania zwolnienia, niezależnie od tego czy naruszenie nastąpiło jednostkowo, czy też trwało dłużej.
Dla ustalenia czy zachodzi wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem duże znaczenie mają okoliczności danej sprawy, tj. to kiedy, w jaki sposób i z jakich przyczyn (dlaczego) dochodzi do zaistnienia zachowania, które może być potraktowane przez ZUS jako wypełniające przesłankę z art. 17 ust. 1 ww ustawy. Co do tego, że takie zachowanie zostanie potraktowane w ten właśnie sposób nie ma co mieć wątpliwości. Pozostaje zatem kwestia – jak się przed tym obronić.
Jak zaznaczył Sąd Najwyższy – nie dochodzi do wypełnienia przesłanek z art. 17 ww ustawy, gdy były to zachowania o charakterze incydentalnym. Tylko sporadyczna, wymuszona okolicznościami aktywność może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2006 r., sygn. akt II UK 44/06).
A zatem w sytuacji, gdy w czasie przebywania na zwolnieniu lekarskim z powodu niezdolności do pracy, nastąpiło incydentalne zachowanie, które posłużyło organowi ZUS do uznania, iż wykorzystujący zwolnienie od pracy wykorzystywał je w sposób niezgodny z celem; i w związku z tym ZUS wydał decyzję o odmowie prawa do zasiłku chorobowego oraz obowiązku zwrotu nienależnie już pobranego świadczenia, możemy skutecznie zaskarżyć taką decyzję i wykazać przed sądem, iż przesłanka z art. 17 ust. 1 ww ustawy nie została spełniona, mimo odwrotnego twierdzenia ZUS.
adwokat Adam Kapczyński